Lelijke Tweede

Onderstaande column over de Brinkmannpassage schreef ik voor het juni-nummer van het Straatjournaal – hij staat er prachtig in. En los daarvan, die krant is altijd de moeite waard, dus koop ‘m!

Haarlem had het Arjen Robben-gevoel al vijf dagen voordat de onfortuinlijke rechtsbuiten in de Champions Leaguefinale zijn strafschop verprutste. Want wat waren we er dicht bij! Wat was de deceptie groot! En hoe wrang smaakte die tweede plaats!

Was er tijdens de voorrondes van De Slag om Nederland nog sprake van een zekere lauwheid, zodra ‘onze’ Brinkmannpassage zich eenvoudig had weten te  kwalificeren voor de laatste drie, begon de verkiezing hier echt te leven. Brinkmannmania! Voorafgaand aan de allesbeslissende VPRO-uitzending dromden tientallen ramptoeristen samen voor de weerzinwekkende witte plastic façade aan de Grote Markt, om de torenhoge favoriet voor de eindzege met eigen ogen te aanschouwen.

De bevolking zag de bekendmaking van de uitslag op 14 mei vol vertrouwen tegemoet. Lelijkste plek van het land? Eitje! Men rekende zich rijk. Het draaiboek voor de huldiging lag klaar. Onbestaanbaar dat ze in andere contreien een net zo vervallen en sfeerloze plek hadden als het spookpand aan Haarlems mooiste plein…

Groot waren de ontgoocheling en het ongeloof na de bekendmaking dat de Gouden Sloophamer was weggekaapt door winkelcentrum Stokhorst uit Enschede.

De stad leek dagenlang lamgeslagen, murw. Hoe gaan we hiermee om, was de allesoverheersende vraag. Hoe lang duurt de verwerking? En natuurlijk werd er gezocht naar een zondebok. Wat was er misgegaan, op ambtelijk en bestuurlijk niveau? Dat verantwoordelijk wethouder Awold Yatsee zijn handen in onschuld waste, kwam niet als een verrassing:

“Laat ik eerst onze rivaal Enschede feliciteren met de zege; ze hebben knap geprofiteerd van hun underdog-positie. En wat Haarlem betreft: laten we elkaar alsjeblieft niet de zwarte piet gaan toeschuiven. Iedereen hier zit stuk. Neemt u van mij aan, we hebben er met z’n allen keihard voor geknokt de laatste twintig jaar om de Passage te maken tot wat hij nu is. Niet alleen de gemeente, maar ook – ere wie ere toekomt – Lips Capital Group. Want besef wel, voor een optimaal verloederingsproces heb je twee partijen nodig die samen optrekken, een pact tussen overheid en bedrijfsleven.

Hadden we méér kunnen doen, pieker je achteraf. Investeren, faciliteren, PR…? Mijn antwoord is ‘nee’. Je loopt namelijk aan tegen de grenzen van wat juridisch mogelijk is. We hebben ons suf gebrainstormd hoe we het imago van de Passage verder konden afbladderen. Het was al op het randje dat we knullige straatmuzikanten betaalden om daar op te treden met hun gejengel. Verder kan je niet gaan, hoe graag je ook wil. Een methadonpost vestigen, een bruine rattenplaag organiseren, de riolering saboteren, melaatsen onderbrengen in de kelder, illegaal asbest storten… Het ketst af op regeltjes – milieuvergunningen, de ARBO-wet en zo. Er werken daar tenslotte ook nog ambtenaren.

De vraag is, hoe nu verder? We kunnen niet bij de pakken neer gaan zitten. Stilstand is achteruitgang, dat is een oude wet in City Marketing. Je móet prijzen pakken, of het nu is voor Beste Winkelstad, Groene Stad, Roze Stad, Rozenstad, Roséstad of Stad met de Lelijkste Plek.

Dit was een unieke kans; die Passage heeft inmiddels zijn slechtste tijd gehad: er ligt een akkoord om ‘m op te kalefateren en helaas is ook Delftwijk gerenoveerd. Met de kennis van nu hadden we dat misschien niet moeten doen. Niettemin, vandaag is de eerste dag in de aanloop naar de volgende verkiezing – tijd voor een nieuwe generatie desolate locaties.

We gaan het nóg professioneler aanpakken. Binnenkort presenteer ik u een nieuw op te zetten Lelijkheidscommissie, met internationale deskundigen uit de Bronx en de Parijse faubourgs. Die gaan heel Haarlem uitkammen op zoek naar stedebouwkundige gedrochten en plekken met potentie. Ze zijn nog niet van ons af. Die volgende Sloophamer is voor ons.”