Ik heb een goed voornemen voor 2013 en het komt door wat ik vrijdag in de NRC las. Niemand leest meer Duits. Het klantenbestand van boekhandel Die weiße Rose in A’dam sterft letterlijk uit.
Het zijn van die processen die zich sluipenderwijs voltrekken en waarvan je je met een vaag onbehagen bewust bent. Keuzevermindering, verschraling. Steeds meer inheemse appelrassen verdwijnen, tot er alleen nog maar van die synthetische Granny’s en Golden Delicious in de fruitvakken liggen, met een sober gastoptreden van de goedreinet rond Oudjaar.
Nederlanders lezen geen Duits meer. En ook de Duitse cultuur zal ze worst zijn, daar komt het op neer. Het heeft geen zin ze er individueel op aan te spreken, we doen het met z’n allen (niet): 16 miljoen Nederlanders hebben zoiets van ‘why bother?’ / halen lomp de schouders op/ hebben belangrijker zaken aan hun hoofd / lezen liever een taal zonder naamvallen / vingeren de godganse dag hun touchscreens / hadden op het atheneum les van een sukkel / lezen liever een boek waar ze op verjaardagen met iedereen over kunnen praten, moet je niet met Fallada aan komen zetten/ denken dat anderen Goethe, Sebald en Böll wel voor ze lezen/ usw.
Ik moet bekennen dat ik tamelijk gschokt was door dat interview met Franz Ittlinger van Die weiße Rose. De boekhandel viert met wat geluk in 2014 zijn 25-jarig bestaan – en met een beetje pech wordt dat niet gehaald. De toon van het vraaggesprek is afwisselend mismoedig / das-war-einmal-ig en manmoedig.
Waar het op neerkomt is een teloorgang van kennis en een verlies aan liefde. Kennis die we eerst met z’n allen wel hadden (Mulo-leerlingen van mijn vaders generatie kunnen/konden goed uit de voeten met Duits) en liefde die we hebben laten sloffen. Verlies van liefde, beste Raarlemmers, dat is nooit goed. Dus ik ga morgen een Hansje Brinker doen en dat boek van Michael Kumpfmüller bestellen dat in de krant wordt aangeraden en dat uitgeverij Ambo versmaadt, Die Herrlichkeit des Lebens.
En laten we het maar niet over het Frans hebben. Prijswinnende boekhandel de Vries hier ter stede heeft (of ik moet me erg vergissen) geen fatsoenlijk plankje met Franse literatuur. Misschien dat er in het magazijn een schooluitgave staat van Le Petit Prince of L’Étranger, maar dat is het.
Zo, heb ik mijn goede voornemen voor 2014 ook alvast.
Ik heb kortgeleden “Jeder stirbt für sich allein” van Hans Fallada gelezen, maar ik moet helaas bekennen dat ik dat niet in het Duits heb gedaan, maar in het Engels: “Alone in Berlin”. Wel een goed boek trouwens.
Ik kan me mijn leraar Duits van de HBS niet meer herinneren. Zal dus wel een sukkel zijn geweest. 🙂
Heinrich Heine op je e-book, smullen. Ik heb het ook, vrees niet, als boek in de kast.
We moeten toe naar een tweesporenbeleid, boeken in de boekenkast en lievelingsboeken. Heine Herfsttij en The Wealth Of Nations in het brevier (e-book voor onderweg). Zijn wij niet allen pelgrims?
Het is inderdaad om te huilen Marius. Ook ik heb de SOS-mails gekregen van “Die weiße Rose”. Ik krijg trouwens steeds meer de indruk dat cultuur in bredere zin verdwijnt, maar misschien is dat vanwege “Der Untergang des Abendlandes” dat hier naast me ligt te zeuren om eindelijk door mij gelezen te worden.
Wel valt me op hoezeer de grote taalgebieden vooral geen boodschap lijken te hebben aan elkaar. Je dacht toch niet dat Fransen, Italianen, Duitsers of Spanjaarden zich bekreunden om andere talen? Wat eventueel voor hen van belang is (wie bepaalt dat?), wordt vertaald of nagesynchroniseerd. De meesten weten niet eens hoe een andere taal klinkt!
Engelsen lijken zich soms bewust van hun gebrekkige talenkennis, maar zij weten dat op slinkse wijze om te buigen tot tweezijdig compliment: “doordat Brittannië de golven ooit regeerde, spreekt iedereen waarmee ik wil spreken nu zo voortreffelijk Engels dat ik de kans niet krijg om mij te verdiepen in andermans taal.” (Churchill: “[…] how we tought the world English.”)
Vroeg me af wat het beleid van onze stadsbibliotheek in deze is. Een steekproef leert me dat het niet meevalt. Bekroonde Franse literaire bestsellers, zoals La Vérité sur Marie (2009) van Jean-Philippe Toussaint, worden niet meer aangekocht en de zoekmachine geeft bij de termen Herrlichkeit en Lebens slechts een verwijzing naar het genoemde artikel over Die weisse Rose in NRC Handelsblad. Hoe ironisch! Laten we het desalniettemin in proportie blijven zien en ons hoeden voor overdreven cultuurpessimisme op grond van een te rooskleurig beeld van een voorbije tijd. Want hoeveel Nederlanders kochten in de jaren ’60 en ’70 boeken als die van Kumpfmüller in de oorspronkelijke versie? 0,01 % van de bevolking? Dan is het nu misschien 0,001%. Neemt natuurlijk niet weg dat dat nulletje erbij Die weisse Rose wellicht de kop kost. Hoe spijtig!
Gelieve in mijn vorige comment de een na laatste zin te lezen als ‘Neemt natuurlijk niet dat dat nulletje erbij wellicht het bestaansrecht ondermijnt van Die weisse Rose.’ Ik hou niet eens van de uitdrukking ‘de kop kosten’, maar in dit geval is die (onbedoeld) onkies.
@Harrie: Ik heb Lotte Sluyser via Twitter geattendeerd op je vraag. Ze heeft beloofd binnenkort te reageren.
Hierbij een reactie van de Bibliotheek. We kopen inderdaad vrij weinig Franse en Duitse boeken. De reden is dat deze ook weinig worden geleend en ons collectiebeleid is sterk gerelateerd aan de klantvraag.
Daarnaast is ook het aanbod van bibliotheekleveranciers laag in dit segment en dat betekent dat we buiten de normale leveranciers om zouden moeten gaan, wat relatief duur is.
Dus kijkend naar klantinteresse en kosten is het niet rendabel genoeg.
Klanten kunnen evt. Franse of Duitse boeken via ons aanvragen als andere biebs ze wel hebben. We hebben ook een jaarlijkse uitwisseling van boeken met de bibliotheken van Osnabruck en Angers, maar dat gaat om kleine aantallen.
@Lotte Sluyzer: Bedankt voor je antwoord. Zoiets vermoedde ik al en hoewel het me spijt, begrijp ik het best. Een stadsbibliotheek is niet bedoeld om een soort museum te zijn van overjarige Bildungsidealen. Rond 1980 ben ik een paar jaar intensief gebruiker geweest van een wat grotere plattelandsbibliotheek in het oosten van het land. Die had een (relatief) enorme collectie Franse literatuur. Waarschijnlijk dankzij intensief lobbyen door de lokale Alliance Française. Op een paar dunne pockets voor de leeslijst Frans en wat Maigrets na, las niemand – gezien de stempelblaadjes – die boeken. De kast streek- en damesromans was in mijn herinnering slechts ongeveer anderhalf keer zo groot en heel erg leeg. Voor de populaire titels in dat genre waren er volgens de directrice wachttijden tot een half jaar. De klantvraag stond daar en toen duidelijk nog niet centraal…
De bibliotheken waren vroeger een voortzetting van het onderwijs en vervulden een sociaal-pedagogische en didactische taak. Een in deze discussie treffende term die je vaak tegenkomt in bibliotheekgeschiedenissen is ‘hinauflesen’, het ‘jezelf omhooglezen’ en via Konsalik uitkomen bij Kumpfmüller cum suis.
@Lotte Sluyser: Maar een beetje ambitie/idealisme mag toch wel? Kan er (naar analogie van de ‘winkeldochters’) niet een speciaal plankje komen met ‘Biebmaagden’, goede boeken die nog NOOIT door iemand gelezen /door jullie bestempeld zijn?