Gefilterd verleden

Wat een prima mensen allemaal, dacht ik vrijdag. En hoe vaak denk je dat? Ik was er zelf verbaasd over.

Al die mensen waren oud-collega’s van het lyceum in Zaandam waar ik tussen 1978 en 1998 werkte. De scheikundeleraar had om zijn aanstaande pensionering te vieren een reünie georganiseerd. De opkomst was uitstekend met zo’n honderd aanwezigen, de ruimte was geschikt en op eten en drinken was niet beknibbeld. Alleen verklaarde dat nog niet waarom al die vijftigers, zestigers, zeventigers en tachtigers zo in hun hum waren. Er heerste een onmiskenbare saamhorigheid – oude scheidslijnen bleken vervaagd en de tegenstellingen van destijds kwamen ons onbenullig voor. Had jíj verwacht dat het zó leuk zou zijn? vroegen we elkaar meermalen. Ook thuis bleef ik me verbazen over alle verfrissende ontmoetingen en zo kwam ik op de kreet ‘gefilterd verleden’.

De eerste filteraar is degene die de uitnodigingen verstuurt. De ergste galbakken en querulanten worden gepasseerd, neem ik aan – dat scheelt al. Daarnaast moet je een zekere staat van dienst hebben om in aanmerking te komen. Tien jaar? Dan ben je door een ander filter gegaan: leerlingen kennen geen genade voor de labielen, zenuwzwakken, leeghoofdigen, onaangepasten en onzekeren. Het onderwijs kent veel passanten en dwaalgasten. Wie zijn eerste vuurdoop doorstaat, heeft hoe dan ook iets in zijn mars.

Ook wie na een langere loopbaan afscheid neemt, doet dat vaak in een staat van ontreddering. Via de zijdeur: overbelast, versleten, ontgoocheld, ruziënd. Het is niet anders. Na zo’n vertrek ontstaat een nieuwe tweedeling: de onverzoenlijken, die hun wrok koesteren, komen op zo’n reünie niet opdagen  – die is alleen besteed aan iedereen die is opgeknapt/opgelapt en die zich ook de hoogtepunten en de inspiratie herinnert.

“Ze zitten nu op vrijdagmiddag in De Toog”, zei iemand misprijzend over de jongste generatie en de gesprekken… ach… De suggestie was dat het niveau vroeger (in De Brug) hoger was, maar ik had zo mijn twijfels. Ook de cafébezoeken zijn nostalgisch gefilterd: het gezever en routineuze geklaag heb je verdrongen, je onthoudt de keren dat de vlam in de pan sloeg.

Bij elke hernieuwde kennismaking deed ik onbewust de Kate Bush-test, en omgekeerd werd mij ook de maat genomen, vermoed ik. Voor het eerst na haar twintigste gaat Kate Bush (nu 55 en gezellig mollig zo te zien) weer op tournee. Er zit nog leven in het beestje! Energie, nieuwe projecten, experimenten. En dat gold, zo stelde ik vast, op kleinere schaal ook voor de meerderheid van het selecte gezelschap van vrijdag, waarmee ik ooit iedere pauze langs de postvakjes trok op weg naar het koffiezetapparaat in de lerarenkamer.

Het is allemaal erg lang geleden. De school is verbouwd, die plastic postvakjes en die lerarenkamer zijn er niet meer. En natuurlijk, sommige van die oud-collega’s zou ik acuut achter het behang willen plakken als ik nu weer één rapportvergadering met ze moest volbrengen.

Niettemin, het deed mij goed om ons gedeeld verleden weer eens op te poetsen en samen vast te stellen dat het echt geen vergissing was.