Ga naar de inhoud

De naakte perenboom

De afgelopen dagen vermaakte ik me met Rudi Rotthiers boek over Spinoza, De naakte perenboom.

52568ab55511e7.50690367

Die hoogbejaarde boom doet dubbel dienst: hij staat (nu in lamentabele toestand) al sinds de zeventiende eeuw aan het Haagse Heiligegeesthofje, schuin tegenover het sterfhuis van de filosoof en Rotthier doet hem aan op zijn pelgrimstocht langs alle plekken die met Spinoza worden geassocieerd.

Daarnaast wordt hij opgevoerd om inzicht te verschaffen in Spinoza’s Godsbegrip, if any. Zijn uitgeklede geloof, zeg maar. Want waar kun je de perelaar allemaal van ontdoen zonder dat je hem zijn essentie afneemt? Wortels, takken, stam, vruchten? Idem: wat onderscheidt ‘gelovige’ Spinoza van de ongodist/atheïst?

Anders dan je zou kunnen denken op grond van het bovenstaande is Rotthiers reisverhaal geen zware kost. Het is schotsjespringen: vaderlandse geschiedenis, biografie, anekdotes, interviews en introspectie wisselen elkaar op een onderhoudende manier af. Een bonus voor de Nederlandse lezer zijn Rotthiers beschouwingen over onze volksaard – als Belg vraagt hij zich af in hoeverre Holland Spinoza heeft gevormd en of wij (en het politieke discours) door Spinoza zijn gevormd.

Zijn coleur locale haalt hij op plekken waar de doorsnee reisschrijver niet komt: Voorburg, Rijnsburg, Rijswijk, Ypenburg, Schiedam, Almere en Osdorp. waar hij stamgast is van de Multi-Vlaai. ‘Multi-Vlaai, waar ik me kan vergapen aan het Hollands vermogen om ook ‘s ochtends taart te eten (uniek in de wereld, zoals ook de hang naar koude oliebollen).’

Per saldo komen we er niet bijster goed af. Rijdend in een NS-trein, komt Rotthier tot deze slotsom: ‘Nederland glijdt zachtjes en stil voorbij. Ik heb de indruk dat ik Spinoza nog iets beter begrijp dan het land. Het is geen makkelijk land om van te houden.’ (p. 375)

Recht van spreken heeft hij zeker, hij heeft het geprobeerd; zijn onbevangenheid en goede humeur staan buiten kijf op al die uitheemse en unheimische plekken waar hij komt, in de voetsporen van zijn idool. Je kunt de innemende persoonlijkheid van de schrijver niet los zien van het boek als geheel. De Ethica heb ik nooit gelezen en Steven Nadlers levensverhaal van Spinoza zette ik na drie hoofdstukken terug in de kast. Dat Rotthier me er weer nieuwsgierig naar heeft gemaakt, vind ik een enorme verdienste.

1 reactie op “De naakte perenboom”

  1. Wat leuk! En als ik het goed begrijp voorspelt zijn achternaam eigenlijk al zijn slotsom.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *