Het Droste-gebouw aan het Spaarne is een ‘landmark’ voor Haarlemmers. Het staat er pas sinds 1900, maar door de brute, onversierde contouren (het best komen ze tot hun recht bij grauw weer) associeer ik het eerder met de meedogenloze beginjaren van de Industriële Revolutie.
Uit dat gebouw kwam dus de weeë chocoladelucht die je tot voor kort bij oostenwind in de hele stad rook. Droste vertrok in 1986, maar tot 2004 werd er nog wel cacao geproduceerd. Tegenwoordig wordt de gehele façade aan het oog onttrokken door een even reusachtig als overbodig doek met de tekst www.drostewonen.nl, waar ik uit protest niet naar doorlink. Jullie begrijpen het zo ook wel, er komen daar appartementen; bouw en verkoop starten in 2006.
Vandaag, op de Dag van de Architectuur, hielden voormalige medewerkers van de fabriek er rondleidingen. Er was behoorlijk wat belangstelling voor dit industrieel erfgoed, of anders waren er misschien veel aspirant kopers. Als dat laatste zo is, hebben ze zich misschien nog bedacht.
Van tevoren ginnegapten we nog over de broodje aap-verhalen over arbeiders die met een triomfantelijke boog in de chocoladebassins urineerden, maar toen we het gebouw betraden was dat ongeveer wat we roken. Pis, vogelstront en ja, héle oude flikken. De stank was amper te harden en ze waren er na het ontruimen van de fabriek niet nog snel even met een Duizenddingendoekje overheen gegaan. Overal lag glibberige, zwarte drab op de grond. De muren waren gebarsten en aangetast door schimmel. Er drupten dikke druppels door het dak. Het geheel had iets ontluisterends, zozeer dat het mijn aandacht afleidde van de uitleg over de zware ovens, de machtige leidingen en trechters die gebruikt werden voor het productieproces.
Toen we weer buiten kwamen, stonden daar twee vrouwen hun zolen schoon te schrapen aan een rooster. Tutjes natuurlijk, maar ik snapte het wel. Achteraf was ik liever niet gegaan. Als ik voortaan zo’n fiere Droste-verpleegster zie, met haar gesteven, kraakheldere kapje, zal ik altijd denken dat ze met haar schoenen in die onwelriekende zwarte prut staat.
.
P.S. Voor de echte nostalgeuten is er http://www.droste-verzamelaar.nl/