Vandaag, na afloop van de presentatie in de Hoofdwacht (niet toevallig op Monumentendag), kocht ik ‘Gesloopt Verleden Tijd’ van Chiel Braat. Het is een fascinerend boek.
Rechts (paginagroot) Braats pietepeuterig nauwgezette tekeningen (zestig maar liefst) van nadien gesloopte Haarlemse panden; op de linkerbladzijden foto’s van Chris Hoefsmit, die laten zien wat ervoor in de plaats kwam – elke foto geflankeerd door een korte toelichting opgetekend uit de mond van de kunstenaar.
Door de schrijnende eenvoud en directheid vormen die notities samen met de liefdevolle tekeningen een felle aanklacht tegen harteloze afbraak en zielloze nieuwbouw – effectiever dan alle routineuze retoriek bij de discussie afgelopen maandag in het ABC Architectuurcentrum. Neem wat Chiel Braat opmerkt over de achterkant van het station, waar nu het VROM-gebouw staat:
Dat huis is in de fik gestoken. Het was in één dag weg. Op de puinhopen lag een sluitsteen, een ornament dat boven een van de ramen had gezeten. Die heb ik meegenomen. Dat nieuwe gebouw vind ik chaotisch. En het ergste is nog dat het de zon van het plein heeft verdreven.
In de inleiding vertelt Braat dat hij het niet bolwerkte op de Rietveld, omdat hij ‘te langzaam werkte en teveel zijn eigen gang ging’. Wie de uiterst gedetailleerde tekeningen van deze bescheiden kunstenaar ziet, kan zich voorstellen hoe zo iemand daar op de Academie wordt afgebrand: ‘gebrek aan visie en durf, conceptueel gehandicapt, etcenz.’
Waarom, waarom heeft de vierkante millimeter toch zo’n slechte naam? En zien wij daar een akelige parallel met de moderne architectuur, beste Raarlemmers, met dat malle VROM-gebouw op de plek waar eens Rijwielhandel Van Velzen zat?
Maar dit terzijde. Koop dat boek!!!! (En talm niet te lang. De oplage telt slechts duizend stuks)