Grafsteendonor worden?
‘Het Kunstfort Vijfhuizen is op zoek naar een groot aantal oude grafstenen om het kunstwerk ‘Sluipweg (waarlangs de dood heeft weten te ontsnappen)’ van Hans van Houwelingen te realiseren. Na vijftien jaar vervalt het grafrecht en als dat niet verlengt (sic – RaDa) wordt dan wordt het graf geruimd. Grafstenen worden dan verwijderd en als de eigenaar niet reageerd (sic – RaDa) worden ze vernietigd.’ (website Kunstfort bij Vijfhuizen)
In het Cultureel Supplement van 15 december wijdde Machteld Leij een stukje aan Van Houwelingens ‘buitenkunst’.
Hans van Houwelingen doet aan ‘herinterpretatie’, vernemen wij, niet aan geschiedsvervalsing, en uiteraard heeft hij zich verdiept in de context. Het in 1897 voltooide fort, onderdeel van de Stelling van Amsterdam, werd nooit belegerd: “Het is een vreemd idee, dat de dood dit nooit heeft bezocht.”
En dus garneert de kunstenaar de groene zoden in de omgeving het komend voorjaar met een tiental loze grafstenen. ‘Met zijn toevoeging brengt hij een dimensie aan die het fort misschien anders zou moeten ontberen: doorleefdheid, verlies en verdriet.’
Ik word een beetje bitter als ik zoiets lees. Want wat is het volgende? Kruizen en kransen bij vangrails waar nog nooit een auto met fatale afloop tegen geplet is?
Of nee, eigenlijk zit het anders. Normaliter zou ik zo’n man schouderophalend laten grutten met zijn schepjes en emmertjes en zijn nep-doorleefdheid. Ik was hoe dan ook al een beetje bitter.
.
Vorig jaar stond mijn familie voor een beslissing: het graf van een oudtante (zij was meer dan twintig jaar geleden 102 geworden en niet lang daarna overleden) zou geruimd worden. Of de familie prijs stelde op de zerk. Men kwam bij mij uit omdat ik ongeveer dezelfde initialen draag. Voor in de achtertuin, misschien?
Nee dank u, zei ik, en daar heb ik nog geen spijt van.
Zal er dan hetzelfde gebeuren als een paar jaar geleden met Stelling Amsterdam? Ik woonde toen in Hoofddorp en een aantal kunstenaars kregen 4 ton subsidie om hun idee met de stelling uit te voeren. Men ging het opleuken met containers bedolven waren door legergroen gevulde zandzakjes. “want zo had het er ongeveer uitgezien vroeger”. Na maanden moest het kunstwerk weer opgeruimd, wat denk je je kunstenaars hadden daar geen geld meer voor, terwijl dat toch afgesproken was. En de burger kon het weer via de gemeente betalen… Heeft hij al subsidie aangevraagd Marius? Anders kost het ons weer geld, die grafzerk kunst?
Hans van Houwelingen is niet zo maar een kunstenaar maar een geëngageerde kunstenaar. En een geëngageerde kunstenaar loopt niet over een trap, maar laat zijn toeschouwers in een concept trappen, en voorts hebben (hadden) ze een bijzonder talent om de milaire diensplicht te onlopen
Het blijft mij fascineren dat een dergelijk gigantisch werk als de ‘stelling van Amsterdam’ maar zo kort militair vertrouwen heeft gehad en al snel door de moderniteit is ingehaald. Een bijna zinloze klus. Zinloos bestaan die forten allerminst, weet ik uit publicaties want ik kom zelf zelden ergens. Zo huurt een vriend van mij bunker 8 van het fort Penningsveer. Prachtig stukje natuur en een betoverende locatie voor zinvolle activiteiten.