In onderwijskringen is het woord ‘bevragen’ inmiddels niet meer uit te roeien – ik was er weer eens te laat bij. Leraren in het hele land bevragen hun leerlingen, of (degenen met een voorkeur voor een passievere rol in het leerproces) laten zich bevragen.
Wuhhh… zelf stel ik liever gewoon een vraag als ik iets wil weten. ‘Bevragen’ heeft voor mij associaties met ongewenste intimiteit (zoals betasten) en vluchtigheid en oppervlakkigheid (besnuffelen).
Is het morfeem ‘be-‘ aan een stille opmars bezig? Zijn er duistere ‘be’bevorderende krachten aan het werk? Bij een villa in het Kenaupark zag een bedrijfsauto met het opschrift GLASBEWASSING.
Dat we het maar weten. Dat ze niet het binnenste van het raam wassen…
.
Ik zag trouwens ook dat er een boom omgehakt is in het Kenaupark ter hoogte van hoek Kenaustraat. Verdrietig. Dit, afgezien van het feit, dat ik als lerares mijn leerlingen, zowel jong als oud, niet “bevraag”. Het woord “leerling” bestaat niet voor niets. ‘”Be”vragen lijkt m.i. ruimte voor interpretatie te impliceren. En daar is geen tijd voor. En dat is maar goed ook, anders zouden zowel docenten als directie als leerlingen en niet te vergeten de ouders erg veel tijd moeten inleveren.(dit alles gezegd hebbende tel ik de ernstige gevallen die echt extra aandacht vergen natuurlijk niet mee…)
Mijn gevoel zegt dat werkwoorden met ‘be-‘ een zekere volledigheid of grondigheid aanduiden. Planten (ww) in een tuin is m.i. iets anders dan een tuin beplanten. In het eerste geval kan er misschien van een paar plantjes sprake zijn, maar in het twee geval is een weloverwogen volledigheid nagestreefd.
“Is Haarlem – Amsterdam te belopen?”, is iets anders dan: “Kan men lopen tussen Haarlem en Amsterdam?”
Hetzelfde tref je aan bij heersen – beheersen; dat laatste is duidelijk vollediger, alomvattender.
Het bevragen van kinderen zou zodoende grondiger (systematischer) zijn dan vragen stellen….
Maat je kan er duidelijk ook mee uit de bocht vliegen, zoals met die glazenwassers: bezopen!
Zoiets?
Bevragen is een germanisme, bewassen vreemd genoeg niet.
Prachtige observatie! Maar tegelijkertijd denk ik: “wat een onzin”.
Want je kunt mensen iets vragen; je wilt zelf iets weten. Maar je kunt ook mensen bevragen; hier wil je niet zo zeer zelf iets weten maar je wilt mensen testen, je bent benieuwd hoe zij zich hier uitredden, wat hun niveau is. Vragen doe je voor jezelf, bevragen is een onderdeel van een leerproces of -methode. Zo zou ‘bevragen’ ook ‘wakker maken’ kunnen zijn.
@Onwijsgeer; je kunt een boom in een tuin planten, maar een tuin is alleen maar te beplanten.
De discussie over het voorvoegsel ‘be-‘ herinnerde me aan een oude mop (uit de tijd van ver voor het rookverbod). Twee soldaten zitten in een café. Er komt een vrouw binnen, ze gaat zitten en wil een sigaret opsteken. De ene soldaat pakt zijn aansteker, loopt naar haar tafeltje en zegt: “Mag ik u bevuren?” ‘Nou moet ik ook iets verzinnen’, denkt de ander. Hij haalt een appel te voorschijn, biedt die de vrouw aan en zegt: “Mag ik u bevruchten?”
Glasbewassing is inderdaad een raar woord, maar toen ik nog heel klein was vond ik glazenwasser ook heel vreemd. Vroeg me altijd af waarom die man niet binnenkwam om de glazen op het aanrecht af te wassen. In de Van Dale uit 1872 is de eerste en enige betekenis van glazenwasscher trouwens ‘bezem of borstel aan een langen stok’. Toen men rond die tijd een ‘werkman die zich belastte met het reinigen van ruiten en puien’ ook zo ging noemen, zal dat ongetwijfeld tot hilariteit en verwondering geleid hebben.
Vlamingen noemen een dergelijk persoon helder en duidelijk een ruitenwasser.
De glaszetter die bij mij een nieuw raam plaatste omdat het oude sneuvelde door een ongecontroleerde en vernietigende beweging van een grote maat stuiterbal zou ik graag willen bevragen over het nalaten van het bewassen van de ruit na plaatsing. De ruit is namelijk be-vlekt en ik ben daardoor be-st teleurgesteld..
Het bedrijf hanteert onvermoede taalvondsten die de tere Alfazieltjes van hier aanwezige kommaneukers nog een vrolijk weekeinde kunnen bezorgen:
____________________________________
Advertentietekst
Schoonmaakbedrijf AQUAREL BV zoekt met spoed HALFWAS- en VOLSLAGEN GLAZENWASSERS tevens zoeken wij SCHOONMAKERS fulltime voor grof schoonmaakwerk, geen kantoortjes e.d. Goed Ned. Sprekend en in bezit van rijbewijs. Tevens zoeken wij voor de avonduren in het Centrum nog een vrouwelijke medewerkster met schoonmaakervaring. heeft u belangstelling onze groep te komen versterken bel ons
tijdens kantooruren 09.00 tot 16.00 uur op 023 5363188.
___________________________________________
Eén van de grossiers stuurt een rekening met onderaan de lijst het let op komt-ie: facturatie bedrag…. Net zo uit de bocht gevlogen als de glasbewassers? Ik vind het een raar woord! Of ben ik nou een kommaneuker?
Nee hoor: is gewoon Balgisch…
Over de voorvoegsels be-, ver- & ont- is al een jaar of tien een gigantische discussie gaande in de generatieve taalkunde. Het volledigheidseffect dat Onwijsgeer observeert is daar integraal onderdeel van. Bovendien is er nogal eens sprake van een toevoeging van een argument door dat voorvoegsel: je wandelt op Elswout, een intransitieve activiteit, maar je bewandelt Elswout: je doet dat veelvuldig of uitputtend. Bewandelen is transitief/overgankelijk, wandelen is intransitief/onovergankelijk. De discussie in de taalkunde gaat dan ook over de vraag of de voorvoegsels in kwestie een (secundair) predicaat zijn met een eigen argumentstructuur; en eigenlijk vooral over de manier waarop dan. In oudere stadia van het Germaans was het voorvoegsel ge- onderdeel van dezelfde groep van voorvoesels; nu is dat een flexie-achtig voltooid deelwoordsprefix geworden maar we hebben nog relicten van het oude gebruik: je iets laten gezeggen, gebeuren, geschieden. Kijk maar eens in het Middelnederlandsch Woordenboek van Verwijs en Verdam onder ge-.
Wellicht gaat de wereld ten onder aan een spelfout. Maar hij wordt in ieder geval onleefbaar gemaakt door hen die er naar op zoek zijn.
Het woord glasbewassing is volgens mij gewoon voortgekomen uit het minderwaardigheidscomplex waaraan deze branch lijkt te lijden. Het woord glazenwasser vond men ondermaats en men probeert deze beroepstak wat “op te vijzelen”. Dit is ook zichtbaar in andere branches zoals bijvoorbeeld de bouw en de transportsector.
In de bouw kan men gewoon niet vermelden dat het project in de maand mei klaar is. Dit moet natuurlijk “gereed medio mei” zijn. Als ze de straat opbreken en opnieuw bestraten dan noemen ze dat “herprofilering”. Het is gewoon aandoenlijk maar wel vermakelijk. Gezien de achteruitgang van de algemene beheersing van de Nederlandse taal (kijk eens naar de taalfouten in advertenties op internet)is het dan ook wel weer grappig dat de bouwsector zo haar best doet om het wat sjieker te vertalen. Het kan ook anders op een briefje op de deur van een snackbar in Utrecht te vinden waarop staat: “om aacht uur terug”.