Een Nederlander die gaat zitten, zegt ‘hè…hè…’. Hier woonachtige buitenlanders vragen zich soms af wat die alom gebezigde verzuchting nou precies uitdrukt.
Vertaal in het Fra – Du – Eng – It – Spa -Turks: ‘Hè…hè…’
Ze zullen er heus wel iets voor hebben (voor iemand die, achtervolgd door bandieten, na een barre tocht door een sneeuwstorm, in het holst van de nacht zijn eigen haardvuur bereikt, zijn valies met juwelen op de grond laat ploffen, uitgeput neerzijgt in een fauteuil en een meelij-opwekkend geluidje wil maken). Maar zo’n vertaling drukt dan toch niet uit met welke frequentie en vanzelfsprekendheid wij ‘hè…hè…’ hier gebruiken – de eerste ‘hè…’ een klacht over doorstane vermoeienissen en in de tweede hoor je al aankomen dat er straks weer opgestaan moet worden. Met een zucht: ‘Nou… ik ga maar weer eens.’
The hèhè way of life. Hèhè als levensbeschouwing.
Een paar maanden geleden liet Gerrie Hondius zich ontvallen dat ze ooit voor de aardigheid een collectie had gemaakt met ‘Duizend Dooddoeners’.
Je zal het altijd zien.
Het zal niet zo zijn.
Het houdt je van de straat.
Je kunt hoog springen of laag springen.
Je hebt het niet voor het uitkiezen.
Briljantgerrie! Waarissie? Moetjewatmeedoen!!! Magikkumzien? Maar hij zat in een kartonnen doos, of lag in een la in een map, op zolder of anders in de kelder…
Heb ik dat?
Nou, daar zit je dan.
Morgen beter dan maar.
Daar helpt geen lieve moeder aan.
Je kan niet alles hebben in het leven.
Ja, dat is wel even slikken.
Af en toe rakelde ik het onderwerp dooddoeners nog eens voorzichtig op en zie, afgelopen vrijdag werd de map plechtig aan mij overhandigd. Een uniek exemplaar. ‘s Avonds in de trein naar Hillegom las ik er vijf minuten uit voor, met bijpassende intonatie. Sommige riepen prompt de geesten op van azijnige ooms en mismoedige tantes op dorre verjaardagsfeestjes, of de neerhangende mond- en ooghoeken van een ontvrolijkte fietsenmaker.
De huisdichteres kreeg eerst de slappe lach, maar naarmate ik langer doorlas, begonnen we de taal steeds meer als een ruw instrument te zien, een straatbezem waarmee je het binnenwerk van een horloge moet proberen schoon te maken. En nog iets, wat gebruikten we er zelf veel!
Duizend Dooddoeners mag natuurlijk niet terug in de la en bij mij is het grote breinbliksemen begonnen. Een Duizend Dooddoenermarathon, met smartlappen toe, is dat iets? Of een toneelstuk met ijlbodes die af en aan rennen met rampstijdingen en achter op het toneel het koor, dat er zijn eigen bespiegelingen en wijsheden op los laat.
Ieder huisje heeft zijn kruisje.
Dat kon je aan zien komen.
Het moest er toch een keer van komen
Het is overal wel wat.
Hè..hè…
Met een beetje geluk…
.
Nou ja, we zien wel, de groeten, als ik daar aan moet beginnen, ik ben gekke Gerritje niet, kom nou zeg, zie ik zo bleek?
DuizenDoodDoenersMarathon
watzakkervanzegge, krijgnouwat/tiete, hallozeg, (ahh/ooo)opdiefiets!
Hmm, Marius… Is dit zelf inmiddels niet een dooddoener? Taalkundige Inez van Eijck verzamelt die dingen al sinds mensenheugenis en heeft daar diverse aardige boeken over uitgebracht, de eerste alweer ruim dertig jaar geleden (Ik zeg maar zo, ik zeg maar niks; dooddoeners en gezegden, Het Spectrum, 1978).
Op internet kom je een kleine Belgische variant tegen, die ik je gezien de schoonheid van het Vlaams niet wil onthouden: http://users.telenet.be/peterkatrienlieserobbe/dooddoeners.htm
Ja, zo kan ie wel weer…
Met herkenning gelezen. Ik gebruik het altijd, als ik moe thuiskom, de deur sluit, of in een stoel plof. Mijn Chinese vriend is het nu ook gaan gebruiken, maar niet altijd op het juiste moment. Het was verdomd moeilijk om uit te leggen hoe hehe gebruikt moet worden…
Ben onderhand wel heel benieuwd geworden naar wat een Fransman zegt in een typische Hxc3xa8..hxc3xa8…-situatie. Ik pijnig m’n geheugen, maar ik krijg het niet scherp. Iets als ‘bon, ben alors’ of ‘nous voila’? En in het Engels?
Ja de Fransen boffen natuurlijk met Flaubert en de Idees Recues (ja met zo’n dingetje)maar dat zijn geen echte dooddoeners. Maar wel bril jant
De laatste tijd hoor ik steeds vaker mensen zeggen ‘laat ik het zo zeggen’. Is zeker een nieuw modezinnetje. Gelukkig verdwijnen andere weer.
@Harrie: Met die Engelse hehè ben ik nog niet veel verder. Veel hangt van de intonatie af. (‘phew’?). In het Frans ‘oh la la…’, met veel uitstoot van vermoeide lucht op het moment dat je achterste de zitting raakt?
@Richard: dank voor de Eijcktip en de Vlaamse link; alleen, bij Gerries collectie ligt de nadruk toch meer op het futloze / mismoedige dan op het snedige.