Ga naar de inhoud

Poetsen en vegen

Het leek ons goed de schoorsteen eens te laten dotteren. In je hoofd zitten dit soort plaatjes:

schoorsteenvreugd

Dick Van Dyke and company in Mary Poppins. Maar de tijd heeft niet stilgestaan. Bij die moderne schoorsteenvegers komt er geen ladder aan te pas. Ze gaan niet eens het dak meer op… Met de iPhone wordt een foto genomen van het rookkanaal. Vanuit de huiskamer rommelen en frommelen ze wat met een telescopische steel waarop de roterende borstel is bevestigd. Roet en andere viezigheid verdwijnen kansloos in een turbostofzuiger en in tien minuten is alles gepiept. Romantisch is anders…

Dus snel over naar andere vakmensen. In de Bavokroniek (39e jaargang, nummer 1, april 2015) lees ik een bijdrage van Gerrit Bosch over de restauratie van de koorlezenaar. Daar komt een schat aan expertise aan te pas.

De koorlezenaar in de Grote Kerk, in de vorm van een pelikaan, werd in 1498 vervaardigd door de Mechelse geelgieter Jan Fierens. ‘Geelgieter moest ik even opzoeken: ‘Een geelgieter was iemand die werkte met geelkoper, ook wel messing genoemd. Messing was in die tijd een alliage van roodkoper en galmei-erts.’ 

Galmei-erts moest ik even opzoeken: Galmei is de verzamelnaam voor niet-sulfidisch zinkertsen, ertsen dus die geen zwavel bevatten. Onder galmei vallen de carbonatische zinkertsen, waaronder smithsonit ofwel zinkspaat (ZnCO3), kiezelzinkerts (Zn (Si2O7(OH)2).2H20) en willemiet Smithsonit… Enzovoort.

De pelikaan droeg de heilige geschriften op zijn rug. Wacht, dit is ‘m:

lezenaar Bavo

De lezenaar werd onderworpen aan een (niet-destructieve) XRF-analyse. Dat moest ik even opzoeken. Ah, het is Röntgenfluorescentiespectrometrie! En daarbij bleek dat de Haarlemse pelikaan een zusje had in de Mezquita-kathedraal in Cordoba. Exact dezelfde metaalsamenstelling!

Daarmee was ie nog niet schoon natuurlijk. Aanvankelijk werd EDTA-reiniging overwogen. Dat moest ik even opzoeken. EDTA staat voor ethyleendiaminetetra-acetaat, een ontharder (zie hier). Bij nader inzien bleek EDTA niet geschikt voor gebruik in de kerk. Dus nu is de pelikaan grondig gepoetst en moet hij twee maanden ‘kaal’ in de kerk staan.

Dan volgt in juni een behandeling met microkristallijne was. Dat moest ik even opzoeken. Ah… ‘Microkristallijne wassen (ook wel microwassen genoemd) bestaan uit neutrale non-polaire langketige koolwaterstofketens met relatief hoge smeltpunten, vanaf 70°C. Dankzij hun vertakte structuur vormen deze wassen zeer fijne kristallen.’

Ik voelde me een beetje dom toen ik dat stuk las. Zelf had ik die lezenaar waarschijnlijk geschrobd met Allesreiniger of Glassex of Paradontax. Maar hij is in goede handen en dat is reden tot vreugde. Trouwens, over dom gesproken, ik ontdek net dat het bovengenoemde artikel in een iets ingekorte versie op de site van Vrienden van de Bavo staat. Met een prachtige fotoserie van het hele proces! Allen daarheen! En word meteen lid, als jullie daar toch zijn.

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *