In mijn Straatjournaal-column van maart bepleit ik een hervorming van het kiesstelsel.
Ons land heeft 17 miljoen bondscoaches (iemand schijnt ze ooit geteld te hebben) en kabinetsformateurs zullen er niet veel minder zijn. Jeffrey Bruma als centrumverdediger in plaats van Daley Blind? Sybrand Buma als hoeder van de middenklasse, of liever Alexander Pechtold? We hebben er graag een mening over. Derhalve hoeft het niemand te verbazen dat een recordaantal van 81 partijen naar deelname aan de Kamerverkiezingen streefde.
De Kiesraad vreesde aanvankelijk dat het stembiljet een groter oppervlak zou beslaan dan menig spandoek in de Arena, maar na de definitieve schifting bleven er ‘slechts’ 28 partijen over. JEZUS LEEFT, MenS en Spirit/Basisinkomen Partij, de Burger Beweging, Niet Stemmers en de Libertarische Partij haalden het; onder de afvallers waren Het Gezond Verstand, de Integriteitspartij, Respect, Partij Bonte Koe en Rechtdoor.
Haarlem had een aspirant-lijsttrekker in Sander van den Raadt (een gedreven gemeenteraadslid), die Trots op Nederland wilde reanimeren op landelijke niveau. Helaas bleven ze in gebreke met de waarborgsom van €11.250. Waarna Sander ‘de hele procedure’ een poppenkast noemde en aankondigde in beroep te gaan. Overigens wilde Trots (nu ‘Gekrenkte Trots’) de verkiezingen in met het afgestofte maar ongewijzigde verkiezingsprogramma waarmee good old Rita Verdonk in 2010 roemloos ten onder ging. Immers, haar gedachtegoed stond nog als een huis.
Amateurisme, opportunisme, naïef idealisme en kansloos optimisme – het is makkelijk schamperen om al die splinterpartijen, dromend van een of twee armzalige zetels. Maar ik geef het je te doen, opboksen tegen de gevestigde partijen, met hun campagneteams, sluwe slogans en uitgekiende strategieën. Voorafgaand aan ieder tv-debat worden hun voormannen compleet gedemonteerd en van de grond af aan opgebouwd: spontaniteit, lef & bluf, standpunten, syntax, spitsvondigheden, teint, houding, maatkostuum, de mate van zwierigheid van die ene losse haarlok… het is allemaal even natuurlijk als een genetisch gemanipuleerde gele paprika uit een Westlandse broeikas.
Is het raar dat de kiezer zich niet herkent in deze humanoïde schepsels? Dat we snakken naar echte mensen, die nog gewoon kunnen doen zónder daar dagen op te studeren?
Daarom veerde ik op toen ik las over een onderzoek aan de Universiteit van Catania (Sicilië) met de titel Accidental Politicians: How Randomly Selected Legislators Can Improve Parliament Efficiency. Wetenschappers hadden aan de hand van rekenmodellen aangetoond dat het voor het landsbelang en algemeen welzijn beter zou zijn als er naast de bekende fracties een aantal op goed geluk aangestelde Kamerleden zat – de ideale mix verschilt per land. Het achterliggende idee is dat (geloof het of niet!) beroepspolitici vaak oneigenlijke motieven koesteren: de partijdiscipline, hun eigen hachje, loyaliteit aan de coalitie, enz. Bij wijze van tegenwicht moet je daarom een allegaartje van mensen benoemen (zullen we zeggen veertig?) dat zich bij stemmingen laat leiden door intuïtie, een jeukend eksteroog, angst voor hun schoonmoeder, hun goede/slechte inborst of Trouw van die ochtend.
Het is dus niet zo dat alle oude politici er uit worden geknikkerd. Hun bestuurlijke ervaring en dossierkennis worden niet bij het oud vuil gezet. Die zijn onmisbaar bij hete hangijzers als de gedeeltelijke terugdraaiing van de partiële aanvullende tegemoetkoming van de pitloze hypotheekrenteaftrek met achterwaartse schroef voor ontwormde steunberen zonder toegevoegde waarde in monumentenpanden gebouwd voor 1765. Het dagelijkse politieke handwerk, zeg maar.
Een belachelijk plan? In rechtszalen in diverse landen kennen ze iets vergelijkbaars: de lekenjury (niet juridisch geschoold). Stel je voor, dankzij een dergelijk systeem zou de gewone mens zijn rentree kunnen maken in de politiek. Ik voorzie alleen één onneembare hobbel: je krijgt er nooit een parlementaire meerderheid voor. De gewone mens?! Doe effe normaal! Coalitie en oppositie zullen er kamerbreed vóór gaan liggen, eensgezind als nimmer tevoren.
.
Enkele voorbeelden van gewone mensen
PS In de zijbalk kun je je abonneren op het RaDa – je krijgt dan een emailbericht zodra er een nieuw stukje is verschenen.