In het tentje hier in de buurt waar ik graag de dag tot leven wek met twee koppen sterke koffie, hebben een stewardess en een ex-stewardess elkaar gevonden. Hoewel, gevonden?
Ze staan op vijf meter van elkaar aan de balie. Over mijn hoofd vliegt een zure dialoog over passagiers die zich niet weten te gedragen en maling hebben aan ‘regels’ en voorschriften.
Ze hebben gelijk, ongetwijfeld, maar ondertussen lees ik een boek over andere geüniformeerden en andere reizigers. Tell me how it ends van Valeria Luiselli is ‘an essay in forty questions’. Het zijn de veertig standaardvragen die zij als tolk geacht wordt door te nemen met Spaanssprekende kinderen die zich moeten melden bij een New Yorks gerechtshof voor immigranten ‘zonder reisdocumenten’. ‘Vertel me hoe het afloopt‘ is een vraag die Luiselli’s dochter stelt als haar moeder iets loslaat over de geschiedenissen van die vluchtelingen.
.
.
Ik ben pas op de helft van de 117 pagina’s; het is zo’n boek dat zich niet snel laat lezen, omdat dat oneerbiedig zou voelen – tegenover de schrijfster met haar bedachtzame stijl en tegenover die kinderen, wier trieste verhalen over misbruik en mishandeling routineus worden vermalen door de instanties die zich met hen bezighouden.
Luiselli weet dat er geen simpele oplossingen zijn: The whole thing is a mess, a puzzle impossible to piece together using common sense and logic. But this much is clear: until all the governments involved – the American, Mexican, Salvadoran, Honduran and Guatamalan governments, at least – acknowledge their shared accountability in the roots and causes of the children’s exodus, solutions to the crisis will be impossible.
Het boek gaat over de stilzwijgende, hardvochtige aannames achter de ’40 vragen’ op het formulier en over de onmogelijkheid die te beantwoorden, tolk of geen tolk. Veel kinderen worden op de tocht uit Mexico begeleid door een zogenaamde coyote, een betaalde gids. Dat is een van de misverstanden in het gesprekje met deze vijf- en zevenjarige meisjes uit Guatemala (hun moeder mocht er niet bij aanwezig zijn).
Why did you come to the United States?
I don’t know.
How did you travel here?
A man brought us..
A coyote?
No, a man.
Was he nice to you?
Yes, he was nice, I think.
And where did you cross the border?
I don’t know.
Texas? Arizona?
Yes! Texas Arizona.
Hoeveel inlevingsvermogen kun je verwachten van beambtes in opvangcentra die jaarlijks duizenden kinderen zien langskomen, of van de mannen van de grenspatrouilles? Toch was ik geschokt toen ik las over rancuneuze begroetingen als ‘Speak English! You’re in America now.’
Dit was in 2014, nog ten tijde van Obama. Onder Trump zijn de omgangsvormen vast niet verbeterd. Als er al lichtpuntjes zijn, moeten die gezocht worden bij mensen als Valeria Luiselli, die het op kunnen brengen al die ellende op te tekenen.
P.S. Nieuwsgierig geworden naar Luiselli, keek ik naar haar andere werk. Ahum… The Story of my Teeth moet nog maar even wachten – het was voor mij een week van geboord, gevijld en gevuld worden, met nare napijn in de wortelkanalen en wijde omgeving. Als het voorbij is, komt er misschien een nieuwe RaDa-categorie ‘Bij de tandarts’ – hebben jullie vast iets om naar uit te kijken.
Paars P.S. : in de zijbalk kun je je abonneren op het RaDa – je krijgt dan een emailbericht zodra er een nieuw stukje is verschenen.