Ik werd vanochtend wakker met het woord ‘rottinkje’ in mijn hoofd. Hoeveel mensen kunnen dat zeggen? Ik kan jullie verzekeren dat het voor mij ook de eerste keer was.
Vreemd. Ik stelde me voor hoe dat antieke woord wekenlang in de weer was geweest om zich op te werken, moeizaam, tussen tienduizenden minder ambitieuze of behendige woorden door; soms met de ellebogen, soms met geweld (je bent een rottinkje of je bent het niet). En uiteindelijk, ergens vannacht, had het pole position bereikt.
Het is duidelijk een pre-Google-woord. Weinig hits en slechts een handjevol afbeeldingen. Ik associeer het met Dik Trom en Billie Turf. Het rottinkje geniepig verstopt achter de rug van de leraar, om de kastijding des te gemener te maken.
.
Studentenclub rond 1900, met rottinkje.
Of had het iets te maken met Travels with a Donkey in the Cévennes van Robert Louis Stevenson (bekender van Jekyll and Hyde)? Ik las er van de week de eerste hoofdstukken uit. Een boek uit 1879, over de eerste draagbare slaapzak (erg zwaar) en de verbazing van de Franse plattelandsbewoners over die malle Schotse toerist. Stevenson tikt een ezeltje op de kop, met de mooie naam Modestine, maar het lastdier is aanvankelijk niet vooruit te branden. Het doet een perfecte imitatie van een oud, ziek, trillerig ezeltje met tranende oogjes. Een Franse boer ziet het gestumper aan, krijgt een lachbui, zoekt een zwiepende tak in het kreupelhout (‘a switch’) en striemt Modestine onbarmhartig op de rug, waarna het beest/de actrice met gezwinde pas verder loopt.
‘s Avonds heeft Stevenson geen spierpijn van het lopen, maar van het slaan. Modestine heeft nog een hebbelijkheid: bij iedere stal die ze passeren wil ze kennismaken met de bewoners. Stevenson wordt verscheurd tussen de benodigde wreedheid en zijn eigen teerhartigheid. Dan komt hij bij een herberg, waar de vrouw haar echtgenoot zo introduceert: “My man knows nothing,”she said, with an angry nod; “he is like the beasts.” De volgende ochtend overhandigt de bruut Stevenson een speciaal vervaardigde ‘goad’: een stok met een scherp ijzeren puntje eraan, een instrument dat uiterst efficiënt blijkt om de ezel aan te sturen (om het in managementtaal te zeggen). Blessed be the man who invented goads!
Jullie snappen, de hersenopslagruimte met strafwerktuigen was al druk bezocht deze week. Goede kans dat dat vergeten rottinkje daar ook nog ergens slingerde.
P.S. Mijn moeder wordt als alles goed gaat overgrootmoeder, met dank aan de dochter van mijn zus. Ik moest wel even nadenken wat dat mij maakte. Het duurde even eer ik op ‘oudoom’ kwam.
‘Travels with a Donkey in the Cévennes’. Ik weet al een tijdje dat het boek bestaat, maar tot op heden kwam ik er niet toe om het te lezen. Je stukje klinkt als een uitnodiging om het te doen; bedankt!
Ook leuk (vind ik dan); tot op heden was ‘switch’ voor mij het Engelse woord voor schakelaar, of voor een verandering. Daardoor was ik een tikkeltje ontregeld door het feit dat Tom Waits, in één van zijn liedjes, de regel “cut me a switch” zingt (nou ja; zingt..).
Een schakelaar snijden? Waits’ brein brengt wel meer merkwaardige teksten voort, maar hier had ik nog nooit van gehoord. Tot vandaag. Want inderdaad; de Oxford English Dictionary zegt: “switch, (3.) a slender, flexible shoot, cut from a tree.”
Het woord ‘Goad’ was mij overigens ook onbekend. Maar als kinderen inmiddels denken dat melk in een fabriek wordt gemaakt, dan zullen de Engelsen zelf in meerderheid misschien ook al niet meer weten wat het woord betekent.
Hoewel het, om met Monty Python te spreken, “a nice ‘woody’ sort of word” is.