Schakeringen

Onlangs (we zaten te eten in Schoorl) kon ik niet op het woord ‘turquoise’ komen. Of lapis lazuli, aquamarijn of saffier – iets met een edelsteen, daar wil ik vanaf wezen. Zoekend naar de juiste blauwtint keken de huisdichteres en ik om ons heen.

Aan de muur hing een veelkleurig mozaïek van een plaatselijke kunstenaar; we probeerden zo veel mogelijk kleuren te benoemen. Dat viel lang niet mee, of liever, dat viel vies tegen. En zelfs met de Histor- en Flexa-catalogi erbij waren we niet ver gekomen.

Toevallig las ik dit weekend in Through the Language Glass van Guy Deutscher: why the world looks different in other languages. Het eerste deel behandelt kleurperceptie. Hoofdstuk 1 gaat over de Engelse staatsman William Gladstone (1809-1898), die in 1858 een geleerd boek over Homerus publiceerde waarin hij poneerde dat de Griekse dichter – hoe geniaal ook in zijn andere beschrijvingen – er met kleuren maar een potje van maakte.

‘Wijnkleurige’ zee? Met wat fantasie en dichterlijke vrijheid, ja, maar hetzelfde adjectief (‘oinops‘) wordt ook gebruikt voor ossen. Violet wordt gebruikt voor de … zee, maar ook voor schaapswol en ijzer. Het Griekse kleurenvocabulaire is cru en beperkt en kleur speelt een ondergeschikte rol in beschrijvingen (in tegenstelling tot alles wat glimt en schittert).

Nee, Homerus was blind noch kleurenblind (nota bene, kleurenblindheid was nog niet ontdekt toen Gladstone zijn boek schreef). Guy Deutscher legt een verband met andere culturen, waarin bijvoorbeeld geen onderscheid wordt gemaakt binnen het groen-blauwspectrum (wat niet inhoudt dat ze geen verschil zien). Uitbreiding van het kleurenvocabulaire geschiedt universeel in een min of meer vaste volgorde: zwart – wit – rood > geel/groen > blauw > bruin > (rose/oranje/paars).

Ik kan hier vanzelfsprekend geen recht doen aan het boek, dus ik behelp me maar met twee foto’s met veel chlôros – groen (als in chloorgas), maar Homerus gebruikt het ook als voor ‘honing’ (?) en ‘olijvenhout’.

Een kleurrijke dag gewenst, beste RaDa-lezers!