Onderschat nooit je moeder, ook al is ze 92 jaar. “Overdrijf je het niet met die Polen van je?”, plaagde ik toen ik TWEE exemplaren zag liggen van Held zonder vaderland (Mijn vader: Pools, Joods en bevrijder).
De vaste collectie op haar salontafel bestaat al tijden uit Wat & Hoe Pools en de memoires van generaal Maczek, in 1944 de bevrijder van Breda. Als ik niet oppas zit ik urenlang op de i-Pad mee te kijken naar volksdansfilmpjes, waarbij ze uitlegt hoe Poolse kuiten die van andere Europeanen spectaculair overtreffen in souplesse en sprongkracht.
Er zit natuurlijk een verhaal achter. Mijn moeder was zeventien toen de Eerste Poolse Pantserdivisie de Duitsers verjoeg uit Breda. Ze deelde in de uitzinnige vreugdefeesten en ja, één van de soldaten leerde haar dansen en wie weet wat nog meer. Ze komt er de laatste tijd regelmatig op terug, maar het is of we ergens op stuiten; de grammofoonplaat eindigt vaak in dezelfde groef. Geremdheid, discretie – van haar kant of de mijne, ik ben er nog niet uit. En het is geen desinteresse, maar Breda in 1944 is voor mij ver weg.
Afijn, een van die twee boeken bleek een cadeautje. En ik werd er direct in meegezogen. Miriam Guensberg schetst het portret van haar Poolse vader, Dolek, die de hele, helse campagne van de Pantserdivisie als krijgsarts meemaakte – om er na de capitulatie achter te komen dat een terugkeer naar zijn vaderland onmogelijk was en dat de joodse gemeenschap in Nowy Targ volledig was uitgeroeid. Tegelijk was hij verliefd geworden op Milleke, bij wie hij in Brabant was ingekwartierd. Ze trouwden, stichtten een gezin en hij bouwde een bestaan op als anesthesist.
Miriam Guensberg, wier romans ik niet ken, vervlecht razendknap haar persoonlijke herinneringen aan deze begaafde, aimabele man met de oorlogsgruwelen waar hij vastberaden over zweeg en het bredere verhaal van het Poolse leger in den vreemde. Sommige passages ontroerden mij diep.
Het boek is pas een maand uit en ik weet niet hoe mijn moeder er zo snel bij was. Voordat ik haar zo meteen bel om te bedanken, nog een citaat van Dolek Guensberg. Als zijn dochter de plannen voor een boek laat doorschemeren zegt hij: ‘Als je boek echt over mij zou gaan, moet je schrijven dat geluk niet bestaat, maar dat ik wel vaak heel gelukkig ben geweest. Met die moeder. En met jullie.’
.
.
Schotersingel vanochtend
Paars P.S. : in de zijbalk kun je je abonneren op het RaDa – je krijgt dan een emailbericht zodra er een nieuw stukje is verschenen. EN ik zit (in ieder geval de komende maanden) op Facebook
Ik moet hierbij ook denken aan de buitengewoon onsportieve manier waarop de Engelse legerleiding (m.n. Montgomery) probeerde het mislukken van Market Garden in de schoenen te schuiven van de Poolse parachutistenbrigade o.c.v. de oorlogsheld generaal Sosabowski. Pas in 2006 volgde eerherstel.
Terwijl Sosabowski de risico’s van Market Garden van te voren heel goed zag en daar voor gewaarschuwd had. Mooi blog Marius. Ook dit boek gaat weer op mijn lijstje. Hier in Dordt bleek onlangs dat een zwerver, die wij in de jaren tachtig vaak voor V&D zagen zitten, ook behoorde tot die Poolse pantserdivisie.