We moeten het nodig eens over de Nederlander hebben. En over de Nederlander. En over oorlogsmisdaden.
Gisteravond viel ik middenin Srebrenica – De machteloze missie van Dutchbat, een documentaire over onze door Mladić en consorten gepiepelde VN-soldaten, die een genocide niet konden verhinderen. Het zwaartepunt lag bij hun eigen verwerking, niet bij de 8000 vermoorde mannen en jongens, maar het was evengoed (weer) hartverscheurend hun relaas te horen. Voor het leven getekend, psychisch.
En toch… ik kan het niet helpen. Als ik ze hoor praten denk ik onwillekeurig, tja, Nederlanders, daar win je de oorlog niet mee. Kinderen van Mient Jan Faber, niets ergs meegemaakt. Vlotte, onbevangen, energieke mannen en vrouwen, die graag spelletjesmiddagen organiseren op de camping; die verontwaardigd zijn als hun pilates-les zonder waarschuwing vervalt of iemand een kapot bankstel op de stoep zet zonder Grofvuil te bellen. Het Grote Kwaad, daar zijn ze meestal niet mee bezig. In 1995 was ik zelf 42 – oud genoeg om nog te dienen.
Alleen lag het gisteren ingewikkelder. ‘s Middags was ik begonnen aan Brandende Kampongs, een ingedikte versie (242 pagina’s) van Rémy Limpachs onderzoek naar Nederlandse oorlogsmisdrijven in Indonesië tussen 1945 en 1949. De toon is ernstig en beheerst, het boek leest als een requisitoir. Een paar hoofdstuktitels: De massamoord in Zuid-Sulawesi (Celebes); Het bloedbad van Balongsari – of het Nederlandse My Lai; Terreur in Cililitan; De lijkentrein van Bondowoso. De foto’s zijn ronduit schokkend (zie bijvoorbeeld hier) en veel passages lees je met walging.
In 1947 was mijn vader vijfentwintig, oud genoeg om te dienen in het KNIL of de landmacht (er werden maar liefst 200.000 Nederlandse manschappen ingezet). En nee, het betrof geen ‘incidenten’ of ‘excessen’, zoals ons lang is voorgehouden. ‘Onze’ kapitein Westerling deed qua wreedheid niet onder voor Mladić (lees bijvoorbeeld dit artikel).
Limpach zei in een recent interview te hopen dat het Nederlandse zelfbeeld wordt bijgesteld. Als iemand recht van spreken heeft, is hij het. Maar misschien is één zelfbeeld voor zoveel Nederlanders wel wat veel gevraagd.
Toendertijd volgde ik het Srebrenica-debacle van uur tot uur, op de voet. ” Waar blijven de vliegtuigen, de Fransen, de Amerikanen?” Ik probeerde gisteren de docu te bekijken maar kon het niet opbrengen. Wel even naar een film/docu over de Waarheidscommissie van Desmont Tutu gekeken, staat iets verder van mij af…hoewel. Al dat lijden. In mijn 69 jaar was een lekke band het ergste.