Geheugenlampionnetjes

Gisteren las ik een recensie van De Saamhorigheidsgroep van Merijn de Boer (Heemstede, 1982), een roman die zich grootdeels afspeelt in het Haarlem van de vroege jaren ’80.

De groep in kwestie bestaat uit politieke idealisten en spirituele zweefkezen. Ik ben pas op blz. 70, dus het is veel te vroeg voor een definitief oordeel. Het boek is onderhoudend en vaardig geschreven, al heb ik me er nog niet echt aan overgegeven. Daarvoor is de satire me soms net te weinig geraffineerd. Dat ik er hier over begin komt doordat ik deze week meer dan anders bezig ben met het geheugen, en het aanhangend verleden.

Haarlem in 1982… Ik liep tegen de dertig en ging nog regelmatig naar cafés. Wat zat er toen bijvoorbeeld in de Smedestraat? De oude Toneelschuur nog. Het Theehuis op de hoek van de Morinnesteeg. En waar nu Kokonoches zit, heette dat niet De Hak? Wanneer werd die tent omgedoopt tot Dwiezels en Delirium?

Goed, dat soort zaken kun je napluizen. En Merijn de Boer heeft vast veel met ‘boomers’ en ‘pech-net-geen boomers’ gepraat. Maar stel dat ik mijn autobiografie wilde schrijven (quod non), hoe wazig of brokkelig zou die dan worden? Deze week sprak ik af met een vriendin van héél lang geleden, die ik nooit compleet uit het oog verloren had. Wel bijna, in 40 jaar spraken we elkaar hooguit vijf keer. We zaten een paar uur in haar ‘paradijsje’ in een volkstuincomplex bij Sloterdijk. De klik was er nog, ze was nog steeds kunstzinnig, interessant en levendig. Maar dat gesprek verliep soms gek, door de enorme hiaten: oh ja, ze heeft een dochter van inmiddels 33, die ik me eerst helemaal niet herinnerde en daarna met wat hulp als een huppelend meissie van acht. Soms dacht ik iets luchtig aan te stippen en dan kreeg ik een synopsis van vier zinnen waar Lucinda Riley met gemak een familiesaga uit kon breien. Het was of je uit de rommelkast van de bovenste plank een doos met een legpuzzel dacht te pakken. Oei, er zaten twee halters in!

En ik vertrouwde mezelf niet. Terugkeren naar het wezen dat je als student was, of dacht te zijn. Of meende te moeten zijn. En dáár dan weer de gecomprimeerde versie van (geromantiseerde, gekuiste, bijelkaargefrutselde, geëxtraheerde, geabstraheerde?). Thuis had ik een associatie bij de twee lampionvruchten die ik meekreeg uit de tuin. Die ene transparante, gaasachtige is het geheugen van nu, met talloze gaatjes en daarin een kern die het voortbestaan veiligstelt). En die andere… Ach, de theorie is zo licht als die lampionnetjes zelf!

[Schiet er maar op in het daartoe bestemde vakje hieronder]