Zen in Zutphen

Een ideale dag om eens een paar rationalisten en sceptici van me te vervreemden – ja, ik weet dat jullie meelezen.

Want laat ik nou afgelopen zondag op het punt hebben gestaan toe te treden zijn tot de aloude Lin Chi Ch’an traditie, waar jullie vermoedelijk even weinig benul van hebben als ik. Dwepen met een zenmeester, zonder dat er hypnose of indoctrinatie aan voorafging!

Het gebeurde in Zutphen, in cultureel gebouw Dat Bolwerck. Voorafgaand was de geest al weekgemaakt. De heerlijke ambiance (de tuin, het 17e-eeuwse gebouw), een kunstexpositie in aanbouw, korte lezingen over poëzie en een paar leuke ontmoetingen hadden mij wellicht ontvankelijk gemaakt en de robuuste intellectuele verschansingen ontmanteld.

Enfin, professor Ton Lathouwers werd aangekondigd. Sandalen met sokken, lang donker haar, 89 jaar… van cortex tot amygdala gloeiden bij mij alle hersengebieden op waar vooroordelen zetelen (en dan hou ik er verrrekt weinig over). Een plusje: Ton had behalve Slavische talen ook wis- en natuurkunde gestudeerd voordat hij bij zijn ‘transmissie’ Hui Yu (‘vriend der wijsheid’) ging heten. Hopelijk was het niet alleen zweverigheid wat de klok gong sloeg.

Zo zit ik daar dan in bij aanvang, nota bene op mijn ontvankelijkst. En drie minuten later was ik al om. Hoe word je zo, vroeg ik me af. Zijn vertoog (ik sluit niet uit dat het een ‘teisho’ was) vlinderde van Kierkegaard, naar Dostojevski en (nadat hij een fikse hoestbui had overwonnen) naar de mij onbekende Sjestov. Toch waren het niet zijn belezenheid en eruditie waarmee Lathouwers mij moeiteloos inpalmde. Ook niet zozeer de ‘boodschap’ (ruimhartigheid tegenover alle levensvormen). Het was vooral het ontbreken van iedere poeha. Deemoed bestaat. Nederigheid, ontzag voor het Mysterie.

Gaat het wel goed met je, Marius? hoor ik jullie denken. Je reist toch niet binnenkort in een flodderjurk af naar Poona? Op dit soort goedkope spotternij heb ik maar een antwoord: ‘Zoals een stevige steen niet kan worden verplaatst door de wind, laten wijze mensen zich niet aantasten door lof of blaam.’

Hoe dan ook, ik was onder de indruk van Ton Lathouwers op een manier die me zelden overkomt. Zen in Zutphen, wie had dat gedacht?