Vergeten lichaamsdelen

Hoeveel vergeten lichaamsdelen heb ik eigenlijk? [Korte fronspauze] Maar laten we beginnen met de wenkbrauwen. ‘De wenkbrauwen zijn vergeten’, althans de laatste twee eeuwen, schrijft Kester Freriks vanochtend in NRC in een artikel over mimiek en gestiek (gebaren) van acteurs in de tijd zonder stemversterking en kunstlicht – en wél grote toeschouwersaantallen.

Het bespelen van het publiek kwam destijds aan op grootse gebaren en heftige expressie. Het is een verloren gegane kunst – ook door nieuwe thematiek: in broeierige stukken over de burgerij (Strindberg, Ibsen) moesten de emoties smeulen in plaats van voortdurend oplaaien in onblusbare inferno’s.

Historische handboeken voor toneelspelers tonen een staalkaart van de beschikbare emoties, met de bijpassende wenkbrauwstandjes. Sopraan Laila Cathleen Neumann maakte er een studie van en is een van de samenstellers van de expositie daarover bij het Festival Oude Muziek. Ik vind het oprecht een boeiend onderwerp, met als nare bijwerking dat mijn eigen vergeten wenkbrauwen ineens druk bezig zijn zich te emanciperen. Met alle stuiptrekkingen van dien. Konden ze vijftig jaar geleden meer kunstjes? Nu dóen ze maar wat – rusteloos, obsessief, op goed geluk – en er sluipt een soort frustratie in. Twee onbeholpen baby’tjes die niet bij de rammelaar kunnen.

Ik heb een nichtje dat haar wenkbrauwen bespeelt als een muziekinstrument – twee goed gedresseerde rupsen die een lenige polonaise doen, ze kan het in twee richtingen. Ik ken meer wenkbrauwkunstenaressen, er zijn er bij wie de wenkbrauwen permanent als tolk fungeren, met hun eigen welsprekende taal.

Zijn moderne wenkbrauwen actiever dan hun soortgenoten in de geremde jaren vijftig? / En het verschil in wenkbrauwmanagement tussen man en vrouw, is daar al eens een proefschr… / Zijn mensen met rudimentaire, stijve wenkbrauwen minder emotioneel? / Kan je je gevoelsleven opkrikken door wenkbrauwgymnastiek? / Met welke paardenmiddelen laat je per vergissing gereanimeerde wenkbrauwen zoals de mijne weer inslapen?

Verderop in de krant schrijft recensent Arjen Fortuin over de documentaire Mothers, die gaat over ongehuwde moeders in Marokko. Ze werden gefilmd met hun rug naar de camera. ‘Ruggen kunnen boekdelen spreken.’ (…) ‘Je kunt, zo bleek, ruggen leren lezen: het ineenduiken, de bewegingen van de schouders bij versnelde ademhaling, het bevriezen bij een moeilijke vraag, het verkrampen tijdens het huilen.’

Zijn er eigenlijk nog lichaamsdelen die niets kunnen uitdrukken? Enfin, mijn nek voelt een beetje gruizig nu en zegt me dat ik beter even achter het scherm weg kan gaan. We komen er vast nog op terug.

P.S. Op zondag 5 september treden de huisdichteres en ik drie keer een halfuur op bij Gluren bij de Buren. Op stand: Florapark 12. Aanvang12.45 uur, 14.15 uur en 15.45 uur. Toegang gratis. Dat zou ook de eerste gelegenheid kunnen zijn waarbij Dagklad, de Haarlemse jaren te koop is. Meer reclame volgt, jullie zijn gewaarschuwd.