Vooroordelen, naoordelen

Ik nattevinger door de ochtendkranten (de X-NRC, en de Stentor, die per abuis is bezorgd). Mijn leesbrillen spelen – humor! -verstoppertje, dus ik kom niet verder dan een beetje koppensnellen. De kleine lettertjes bewaar ik voor later, als ik ze nodig heb.

Heb ik ze eigenlijk wel nodig? Want het is best gênant hoe vaak ik een mening klaar blijk te hebben voordat ik van de hoed én de rand weet. Soms al voordat ik weet of het een hoed is of een pet. Of een helm of een tiara.

Minder uithuisplaatsingen bij de jeugdzorg? China weert geheugenchips uit Amerika vanwege veiligheidsrisico? Miljard boete voor Facebook? Gewicht van danser vaak mikpunt verbaal geweld? Seksspelletjes bij Utrechtsch Studenten Corps?

Het valt niet mee een onderwerp te vinden waarbij de onderbuik niet voor zijn beurt praat. Met enige moeite kom ik uit bij ‘Gerrit Hiemstra stopt na bijna kwart eeuw als NOS-weerman.’

Vooroordelen – wie zou je zijn zonder? Zou je überhaupt iemand zijn zonder? Niettemin ben ik er tegen, in principe. Ik wil ze bestrijden, in principe, en ben me er tegelijk van bewust dat ik er een dagtaak aan zou hebben om ze uit te roeien. Dat het gros van mijn vooroordelen niets te vrezen heeft en straffeloos een luizenleventje leidt.

Misschien dat ik daarom wel zo moest lachen om een experiment waarover ik las in de Groene Amsterdammer. Het artikel (van Daphne van Paassen) ging over de ‘bullybaas’ (de invasieve ‘bully’ heeft de inheemse ‘bullebak’ verdrongen, red. Dagklad). Welke persoonlijkheidskenmerken maken sommige bazen baziger dan andere? Dat kunnen jullie zelf lezen zo nodig. Mij gaat het hier om de Amerikaanse psycholoog Dacher Keltner, die op het zebrapad bijna werd geschept door een zwarte Mercedes. Zijn eerste reactie was die van… uh… bijna iedereen behalve Mercedes-rijders. ‘Waarom zijn het toch altijd peperdure auto’s die dit soort incidenten veroorzaken?’

Maar in plaats van het daarbij te laten, zette Keltner een onderzoek op. Een collega verschool zich in de bosjes en noteerde het merk van passerende auto’s en een andere stak het zebrapad over als die auto naderde. Van de goedkopere merken had de voetganger weinig te duchten. Van de poenige auto’s vertikte 46% het om vaart te minderen.

De Verzamelde Kritische Dagklad-lezers: “Ja natuurlijk! Patsers will be patsers. Verbieden, die Mercedessen, dat roep ik al jaren! En zal ik je nog een paar merken opgeven? Audi, Land Rover, Bugat…”

Ahum… Mag ik even? Ik vond het juist zo prijzenswaardig dat Keltner zijn vooroordeel een eerlijke kans gaf. Dat verdient navolging. Zo heb ik de Derde Stelling van Jaspers: vertrouw nooit een vrouw met drie of meer tasjes. Mijn eerste twee stellingen weet ik zo gauw niet meer, maar die derde zou ik graag proefondervindelijk toetsen. Op de markt, in horecagelegenheden, bij de dameskapper. Jullie horen van me zodra ik de juiste wetenschappelijke methode heb uitgedokterd.