Malacqua

Ja, zeg het maar, vindt een boek jou omdat je het nodig hebt of zoek jij onbewust naar het boek dat je nodig hebt in een bepaalde gemoedstoestand of levensfase?

Deze week was daar voor mij ineens Malacqua – geschreven in 1977 en nu pas in het Nederlands vertaald (en virtuoos ook, door Annemart Pilon). Malacqua is zowel het debuut als het laatste boek van Nicola Pugliese (1944-2012), die het binnen zeven weken voltooide en brutaalweg bij de uitgeverij van Italo Calvino dropte. Dit is het, graag of niet! Hij was toen pas dertig. Miskend door het publiek hoefde hij zich vervolgens allerminst te voelen, want het boek raakte in een mum van tijd uitverkocht. En vreemd… Pugliese wilde niet dat het werd herdrukt.

Ik heb Malacqua in een soort roes gelezen en waarschijnlijk de helft gemist (de beste boeken overkomen me en dan wil ik me laten meesleuren zonder halfbegrepen zinnen of pagina’s te herlezen of analyseren).

Dit boek nodigt daartoe ook uit, door de kolkende, bruisende stijl en door het onderwerp: vier dagen stroomt het in Napels onafgebroken van de regen. Een zondvloed, een voorteken, het noodlot, een stresstest voor de autoriteiten of een gewetensonderzoek voor de inwoners van de stad? Er verdwijnen twee auto’s in een zinkgat, een gebouw wordt ondergraven door de regen en onvermijdelijk zijn er dwaze geruchten en raadsels. Het ‘gewone’ leven – hou het maar eens tegen! – rommelt, stommelt en ritselt ondertussen op zijn Napolitaans doodleuk door, ondanks de uitzonderlijke omstandigheden.

Wie hier vaker leest, weet dat het gewone leven door het overlijden van mijn moeder momenteel iets van zijn vanzelfsprekendheid kwijt is. En misschien was dat wel waarom ik zo werd gegrepen door een passage aan het begin van de vierde regendag, als Carlo Andreoli zich staat te scheren en neerslachtig bedenkt dat dit wéér een verloren dag zal worden. Hij fantaseert dat hij aan het eind van zijn leven, als zijn tijd volgens de boekhouders van de Dood definitief gekomen is, de heren duidelijk zal kunnen maken dat hij recht heeft op één dag restitutie. Hij zal daartoe de nodige documenten en bewijzen overleggen. Zijn eis wordt met tegenzin ingewilligd en hij krijgt 24 uur respijt.

Hij stelt zich voor met hoeveel genoegen hij die gederfde dag in zal halen. Door alledaagse dingen te doen, maar dan minder klakkeloos en routineus. Zijn bonusdag zal hij bewust beleven. Tevreden in een rotanstoeltje zittend met een sigaret en herinneringen ophalend aan ‘de bloemen, de gedichten, de geur van meisjes, zijn geliefde werk, en de stad die zich voor hem uitstrekte, de flikkerende lichtjes van de nacht, zijn vrienden, […] zijn vader, de fluweelzachte huid van Mavie, de boeken die hij op weg naar school onder zijn arm hield, de partijtjes voetbal midden op straat […] uiteindelijk kom je erachter dat je met legen handen achterblijft en misschien dat niet eens, en toch was dit leven prachtig, in die nieuwe en andere dimensie zou zijn perspectief op de dingen volledig zijn omgeslagen, en om veel van de dingen waar hij verdriet om had gehad, zou hij dat nu niet meer hebben, helemaal niet meer, en ook zou hij nergens, helemaal nergens spijt van hebben. […]

Wat een triomf, zo’n passage (te lang om hier integraal aan te halen)! En ik kreeg zelfs zin om me héél, héél geconcentreerd te gaan scheren toen ik ‘m las.

Ach, wie weet kunnen jullie uit het blote hoofd vijf vergelijkbare boeken opsommen, ik hoop het voor jullie, maar Malacqua had voor mij op geen beter moment kunnen komen.